12 maja 2022 - Przeczytasz w 5 minSpis treści:Kolka nerkowa – co to jest?Jakie są przyczyny kolki nerkowej?Kolka nerkowa – objawyIle trwa atak kolki nerkowej?Kolka nerkowa – leczenieBibliografia: Występowanie kolki nerkowej związane jest z pojawieniem się bardzo silnego bólu odczuwanego w dolnej części pleców. Powstaje on w wyniku określonych schorzeń, które prowadzą do zaburzeń odpływu moczu oraz mechanicznych uszkodzeń tkanek w nerkach. Jakie są dokładne przyczyny kolki nerkowej, z czego wynika występowanie ataków kolki nerkowej, jak wygląda ich przebieg oraz co można zrobić, aby uniknąć rozwoju kolki nerkowej? Kolka nerkowa – co to jest? Kolka nerkowa nie jest osobną chorobą, lecz rodzajem objawu, który występuje w przebiegu schorzeń nerek. Kolka nerkowa zazwyczaj nie jest obecna cały czas, lecz występuje w formie napadowej pod postacią tzw. „ataków kolki nerkowej”. Ból odczuwany wówczas przez pacjenta często charakteryzowany bywa jako jedno z najbardziej intensywnych odczuć bólowych. Bezpośrednim źródłem bólu najczęściej jest zatkanie moczowodu przez kamień nerkowy. Moczowody to parzyste struktury, które odpowiedzialne są za odprowadzanie moczu z nerki do pęcherza moczowego. W przypadku zablokowania światła moczowodu przez złogi nerkowe dochodzi do zastoju moczu oraz wzrostu ciśnienia w moczowodzie, co wywołuje szereg reakcji odruchowych i występowanie napadu silnego bólu trzewnego. Jakie są przyczyny kolki nerkowej? Najczęstszą przyczyną kolki nerkowej jest przemieszczanie się kamienia nerkowego z nerki do moczowodu oraz zatkanie go, co prowadzi do wzrostu ciśnienia w odcinku powyżej zatoru oraz zastoju moczu. Dodatkowo, w sposób odruchowy zwiększa się napięcie mięśni gładkich moczowodu, co jest jedną z głównych przyczyn odczuwanych dolegliwości. Zjawisko to nazywane jest atakiem kolki nerkowej. O wiele rzadziej występuje kolka nerkowa wywoływana np. zakrzepami, uszkodzonymi tkankami nerkowymi lub też uciskiem wywoływanym z zewnątrz, choć jest to także możliwe. Choroba, w przebiegu której dochodzi do powstawania kamieni nerkowych nazywana jest kamicą nerkową. Ze względu na różnego typu zaburzenia w składzie moczu dochodzi wówczas do wytrącania się złogów, które z czasem rosną przekształcając się w kamienie nerkowe o znaczący rozmiarach. W większości przypadków kamienie nerkowe lokalizują się w miedniczce nerkowej, czyli strukturze anatomicznej wewnątrz nerki. W określonych sytuacjach może dochodzić do ich przemieszczania się, co skutkuje występowaniem silnych dolegliwości bólowych – zarówno ze względu na zaburzony przepływ moczu, jak i ze względu na mechaniczne uszkodzenia otaczających je tkanek. Kolka nerkowa – objawy Podstawowym objawem ataku kolki nerkowej jest niezwykle nasilony ból. Poza tym głównym symptomem dodatkowo dochodzi także do rozwoju innych objawów. Najbardziej charakterystyczne cechy dla tych dolegliwości w przebiegu kolki nerkowej to: Lokalizacja bólu – początkowo okolica boku po jednej stronie, następnie rozlewa się na tożstronną okolicę lędźwiową, promieniuje do okolic podbrzusza, sięgając do pachwiny oraz krocza,Charakter bólu opisywany jest jako nagły, silny, ostry, skurczowy. Niektórzy twierdzą, że jest on bardziej intensywny niż bóle odczuwane przez kobiety podczas porodu siłami natury,W przebiegu ataku kolki nerkowej może pojawić się uczucie naglącego, bolesnego parcia na mocz, z jednoczesną trudnością w oddaniu moczu,Krwiomocz lub krwinkomocz – w przypadku oddania moczu w trakcie lub po ataku kolki nerkowej mocz może być podbarwiony krwią. Zmiana koloru moczu może być wyraźnie zaznaczona, lub całkowicie nieobecna – zależne jest to od ilości krwinek czerwonych w moczu. Ich obecność tam wynika z mechanicznych uszkodzeń błoń śluzowych dróg moczowych przez przechodzący przez nie kamień nerkowy,Kolce nerkowej mogą towarzyszyć także znaczące nudności oraz wymioty,W skrajnych przypadkach kolka nerkowa może być także przyczyną zaburzeń świadomości oraz omdleń. W przypadku znaczących uszkodzeń ścian dróg moczowych podczas ataku kolki nerkowej wzrasta ryzyko występowania zakażeń układu moczowego. Jeżeli po ataku kolki nerkowej dodatkowo pojawiają się objawy infekcyjne, takie jak uogólnione rozbicie, gorączka, utrzymująca się zmiana zabarwienia moczu oraz pieczenie podczas oddawania moczu należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Zakażenie dolnych partii układu moczowego grozi przejściem zakażenia na nerki, co w krótkim czasie może prowadzić do poważnych zaburzeń ich funkcji, a nawet permanentnych uszkodzeń. Ile trwa atak kolki nerkowej? Atak kolki nerkowej zazwyczaj trwa od kilkunastu minut do godziny, jednak w niektórych przypadkach dolegliwości bólowe mogą utrzymywać się nawet do kilku godzin. Dokładny czas trwania kolki nerkowej zależna jest od tego, jak szybko kamień nerkowy przejdzie przez moczowód oraz dojdzie do odblokowania jego światła i ponownego, prawidłowego przepływu moczu. Przez ten okres ból może występować ze zmiennym nasileniem, a jego lokalizacja ulegać pewnym zmianom (ból przemieszcza się). Nieprzyjemne dolegliwości bólowe związane z kolką nerkową wywołaną przez kamień w moczowodzie ustępują w momencie, gdy złóg przejdzie przez całą długość moczowodu i zlokalizuje się w pęcherzu moczowym. Stąd może zostać wydalony wraz z moczem przez cewkę moczową – popularnie nazywane jest to „urodzeniem kamienia nerkowego”. W niektórych przypadkach kamień nerkowy może być zbyt duży, aby mógł zostać samoistnie usunięty z układu moczowego. W przypadku utrzymujących się długo objawów kolki nerkowej należy jak najszybciej zgłosić się do szpitala, gdyż przewlekła obstrukcja moczowodu oraz towarzyszący jej zastój moczu może nieść za sobą poważne konsekwencje dla zdrowia. Kolka nerkowa – leczenie Po potwierdzeniu kolki nerkowej przez lekarza może on zadecydować o konieczności rozpoczęcia specjalistycznego leczenia. Zestaw objawów występujący w kolce nerkowej może być także obecny w wielu innych, poważnych zespołach chorobowych, takich jak tętniak aorty w odcinku brzusznym lub zapalenie wyrostka robaczkowego. Z tego powodu niezbędne jest przeprowadzenie pogłębionej diagnostyki, która opiera się przede wszystkim na badaniu przedmiotowym pacjenta oraz badaniach obrazowych jamy brzusznej, takich jak USG (ultrasonografia). Podstawowa terapią w przebiegu rozpoznanej kolki nerkowej obejmuje podanie pacjentowi leków przeciwbólowych oraz leków rozkurczających, które zmniejszą napięcie zablokowanego moczowodu oraz ułatwią dalsze przemieszczanie się kamienia nerkowego, jednocześnie usuwając bezpośrednią przyczynę danego ataku kolki nerkowej. W przypadku, gdy kamień jest zbyt duży, aby samodzielnie przejść przez przewód moczowy może by konieczne wdrożenie bardziej inwazyjnych metod leczenia, które mają na celu rozbicie kamienia nerkowego na mniejsze części. Dokładny typ optymalnej procedury urologicznej zależy jest od wielu czynników, takich jak dodatkowe obciążenia zdrowotne pacjenta, rozmiar kamienia nerkowego, jego lokalizacja oraz wiele innych. Każdorazowo leczenie dobierane jest w sposób indywidualne przez lekarza specjalistę do danego pacjenta. Dieta w kolce nerkowej także posiada ważne znaczenie. Przede wszystkim, w przypadku występowania ataków kolki nerkowej należy pić duże ilości wody. Prowadzi to do zwiększonej produkcji moczu w nerkach oraz zwiększenia objętości wydalanego moczu, co pozwala na „wypłukanie” kamieni nerkowych oraz ułatwia ich przemieszczanie się w kierunku ujścia moczowodu. Precyzyjne zalecenia dietetyczne w przebiegu kamicy nerkowej zależne są od jej przyczyny. W większości przypadków warto ograniczyć spożywanie produktów bogatych w sól oraz produktów zawierających mięso. Bibliografia: Podobne artykuły11 maja 2022Kamienie nerkowe – objawy, przyczyny, leczenie Kamienie nerkowe to dość częsta przypadłość, która dotyczy wielu osób w Polsce i na świecie. Choroba, w przebiegu której występują kamienie w nerkach nazywana jest kamicą nerkową. Obecność patologicznych złogów w drogach moczowych stanowi źródło wielu, nieprzyjemnych objawów. Z tego powodu warto wiedzieć jaki jest mechanizm ich powstawania, co robić aby uniknąć rozwoju kamieni nerkowych oraz na czym polega leczenie w przypadku wykrycia obecności kamieni w nerkach. Czym są kamienie nerkowe? Kamienie nerkowe to złogi nierozpuszczalnych substancji chemicznych, które wytrącają się z moczu formując niewielkie ciała stałe. Do rozwoju kamieni nerkowych najczęściej dochodzi w obrębie kielichów nerkowych oraz miedniczki nerkowej, czyli struktur odprowadzających mocz, które znajdują się wewnątrz obu nerek. Warto pamiętać, że kamienie nerkowe mogą ulec przemieszczeniu do dalszych partii układu moczowo-wydalniczego, takich jak np. moczowód lub pęcherz moczowy. Proces formowania kamieni nerkowych rozpoczyna się od powstawania niewielkich kryształków zbudowanych ze związków chemicznych, które rozpuszczone są w moczu. Zjawisko to bywa potocznie określane jako obecność “piasku” w nerkach. Do rozwoju opisywanych kryształków dochodzi w momencie, gdy stężenie danego związku przekracza możliwości jego rozpuszczania przez mocz. Z czasem może dochodzić do powiększania się złogów, co skutkuje rozwojem typowych objawów kamicy moczowej. Kamienie nerkowe najczęściej zbudowane są z następujących związków chemicznych: Szczawian wapnia,Fosforan wapnia. Powyższe substancje odpowiadają za pojawienie się kamieni nerkowych w ok. 80% przypadków. Rzadziej obserwuje się złogi zbudowane z kwasu moczowego, struwitu lub cystyny. Ich występowanie może wskazywać na obecność u danej osoby określonej choroby metabolicznej lub też przewlekłego zakażenia układu moczowego. Kamica nerkowa – co to jest? Stan chorobowy, w którego przebiegu dochodzi do wytworzenia się kamieni w nerkach nazywany jest kamicą nerkową. Szacuje się, że na to schorzenie może cierpieć nawet do 10% populacji, przy czym pierwszy epizod kamicy nerkowej najczęściej występuje wśród mężczyzn w wieku od 30 do 40 lat. Dokładna częstość występowania kamicy jest dość zmienna w zależności od regionu geograficznego oraz typowych nawyków żywieniowych panujących w danym kraju. Kamica nerkowa charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem. W licznych przypadkach napady kolki nerkowej oraz powstawanie nowych kamieni będzie powtarzało wielokrotnie przez życie pacjenta. Z tego powodu po wykryciu kamieni nerkowych istotne jest przeprowadzenie pogłębionej diagnostyki, która umożliwi wykrycie czynników ryzyka powstawania tychże złogów oraz wdrożenie właściwej profilaktyki, która pozwoli na zmniejszenie ryzyka tego zjawiska w przyszłości. Kamienie nerkowe – przyczyny rozwoju Do wykształcenia się kamieni nerkowych dochodzi w wyniku wytrącania się z moczu nierozpuszczalnych kryształków określonych substancji chemicznych. Zjawisko to ma miejsce w momencie, gdy stężenie danego związku w moczu jest na bardzo wysokich poziomach, przez co możliwości jego rozpuszczania zostają wyczerpane. Poza idiopatyczną postacią kamicy nerkowej (bez uchwytnej przyczyny) rozwój kamieni w nerkach może być wywołany przez wiele, zróżnicowanych chorób. W zależności od danego schorzenia może dojść do wzrostu stężeń określonej substancji chemicznej w moczu, która ulegnie wytrąceniu w obrębie układu wydalniczego. Choroby, które mogą prowadzić do wtórnego pojawienia się kamieni nerkowych to Choroba Leśniewskiego-Crohna,Nadczynność przytarczyc,Choroba Denta,Przewlekłe infekcje nerek. Dodatkowo, ryzyko rozwoju kamicy nerkowej u mężczyzn zwiększa występowanie przerostu gruczołu krokowego (prostaty), co może powodować problemy z odpływaniem moczu oraz jego zaleganie. Kamica nerkowa częściej pojawia się także u pacjentów, którzy przyjmują zbyt duże ilości witaminy D – z tego powodu przed rozpoczęciem suplementacji należy przeprowadzić badanie jej stężeń we krwi. Podobnie jest w przypadku przyjmowania preparatów witaminy C oraz suplementów zawierających wapń. Zwiększone ryzyko kamicy nerkowej obserwowane jest także w przypadku, gdy pacjent cierpi na niedobory substancji, które hamują powstawanie nowych kamieni nerkowych, np. magnezu oraz cytrynianów. Kamica nerkowa – jakie są objawy? W wielu przypadkach występowanie kamieni w nerkach nie wywołuje jakichkolwiek dolegliwości odczuwanych przez pacjenta. Kamienie nerkowe potrafią powiększać się przez lata, a pierwsze objawy chorobowe pojawiają się dopiero w momencie gdy złogi osiągną znaczące rozmiary. Najczęściej obecnym objawem kamicy nerkowej są napady kolki nerkowej. Do jej wystąpienia dochodzi w momencie przemieszczania się kamienia nerkowego w obrębie nerki lub też przez jego przejście do moczowodu, skąd może dotrzeć do pęcherza. Napady kolki nerkowej charakteryzują się występowaniem bardzo silnego bólu, który często opisywany jest jako jedno z najbardziej nasilonych doznań bólowych. Ból o ostrym charakterze najczęściej zlokalizowany jest po jednej stronie w okolicy lędźwiowej, skąd może promieniować do okolicy spojenia łonowego, pachwiny oraz podbrzusza. Dodatkowo towarzyszyć mogą temu nudności, wymioty, zimne poty, a nawet omdlenia. Podczas ataku kolki nerkowej oraz w krótkim czasie po niej może występować także krwiomocz, który objawia się zmianą zabarwienia moczu na kolor czerwony. Wynika to z obecności w nim erytrocytów, które dostały się tam poprzez uszkodzenia mechaniczne struktur układu moczowego poprzez przemieszczający się w nim kamień nerkowy. Napady kolki nerkowej zazwyczaj trwają od 20 minut do jednej godziny. Z występowaniem kolki nerkowej związane są możliwe poważne powikłania zdrowotne, jak zakażenie układu moczowego (ZUM) lub zatrzymanie moczu, co wymaga pilnej interwencji lekarskiej. Kamienie nerkowe – jakie badania laboratoryjne wykonać? Podstawowymi badaniami, które wykorzystywane są w rozpoznawaniu kamicy nerkowej są badania obrazowe, takie jak USG nerek lub CT (tomografia komputerowa) jamy brzusznej i miednicy. Dzięki tego typu badaniom możliwe jest uwidocznienie nawet niewielkich złogów w nerkach oraz ocena ich rozmiarów i lokalizacji. Badania pomocnicze w przebiegu kamicy nerkowej obejmują badanie ogólne moczu oraz testy diagnostyczne wykonywane z krwi. W badaniu ogólnym moczu (szczególnie po napadzie kolki nerkowej) mogą zostać wykryte krwinki czerwone. W zależności od ich liczebności stan ten nazywany jest krwinkomoczem lub krwiomoczem. Dokładne, możliwe odchylenia od normy w wynikach badań zależą od tego, czy test został wykonany podczas napadu kolki nerkowej czy też w okresie pomiędzy napadami. W przypadku towarzyszącego kamicy nerkowej zapalenia układu moczowego dodatkowo w moczu może zostać także wykryte zwiększone stężenie leukocytów (leukocyturia) oraz bakterie. Przydatne w przebiegu kamicy nerkowej może być także przeprowadzenie dobowej zbiórki moczu. Z próbki uzyskanej tej drogą możliwe jest oznaczenie stężeń określonych związków chemicznych, które mogą być odpowiedzialne za powstawanie kamieni nerkowych, takich jak sód, wapń, cytryniany oraz szczawiany. Laboratoria Diagnostyka oferują także możliwość analizy składu chemicznego kamieni nerkowych, które zostały wydalone samodzielnie lub usunięte chirurgicznie. Dzięki otrzymanym z tego badania informacjom możliwe jest precyzyjne określenie przyczyny rozwoju kamieni w nerkach oraz wdrożenie skutecznego leczenia, które ma na celu zapobieganie ponownemu formowaniu się złogów w przyszłości. Przykładowe badania z krwi, które mogą zostać zlecone w przebiegu kamicy moczowej to np. pełna morfologia krwi oraz oznaczenie stężenia CRP (białka C-reaktywnego). Wyniki tych testów mogą wskazywać na występowanie stanu zapalnego powstałego w wyniku nadkażenia układu moczowego. Kamica nerkowa – metody leczenia W przypadku ataku kolki nerkowej zalecane jest leczenie farmakologiczne, które opiera się na podawaniu leków rozkurczowych oraz przeciwbólowych. Dodatkowo, pacjentom zaleca się picie dużych ilości wody, co może pozytywnie wpływać na szybsze „wypłukanie” złogów z nerek. W określonych przypadkach, na przykład kiedy samodzielne wydalenie kamienia moczowego nie jest możliwe lekarz prowadzący pacjenta może podjąć decyzję o konieczności zastosowania leczenia interwencyjnego. Istnieje kilka dostępnych metod leczenia kamicy nerkowej. Obecnie często wykonywana jest litotrypsja pozaustrojowa (ESWL – extracorporeal shockwave lithotripsy). W tej metodzie do rozbijania kamieni nerkowych wykorzystywane są fale uderzeniowe, które powodują rozpad większego kamienia na wiele, małych fragmentów, co umożliwia wydalenie ich przez pacjenta wraz z moczem. Zabieg ten jest bezpieczny dla pacjenta i nie niesie za sobą znaczącego ryzyka poważnych powikłań. Jego wykonanie nie wymaga naruszenia ciągłości skóry lub też długiego pobytu w szpitalu (w większości przypadków przeprowadzany jest ambulatoryjnie). W bardziej skomplikowanych przypadkach może być konieczne przeprowadzenie nefrolitotrypsji przezskórnej (PCNL) lub też ureterorenoskopii połączonej z chirurgicznym usunięciem kamieni nerkowych. Dokładne metody leczenia kamicy nerkowej uzależnione są wielu czynników, dodatkowych obciążeń chorobowych pacjenta i każdorazowo są dobierane indywidualnie przez lekarza prowadzącego. Jak uniknąć rozwoju kamicy nerkowej? Najważniejszą metodą zapobiegania rozwojowi kamicy nerkowej jest picie dużych ilości wody. Prowadzi to do zwiększenia objętości produkowanego przez nerki pacjenta moczu, dzięki czemu stężenie substancji mogących formować kamienie nerkowe spada. Jest to szczególnie istotne w przypadku intensywnego wysiłku fizycznego oraz w sytuacji, gdy w otoczeniu panują wysokie temperatury, jako że ryzyko odwodnienia oraz towarzyszącego mu zwiększonego zagęszczania moczu jest wówczas większe. Pozytywny wpływ na obniżenie ryzyka rozwoju kamieni nerkowych ma także modyfikacja diety. Należy ograniczyć ilość spożywanych pokarmów bogatych w sól oraz mięsa i ryb. W przypadku występowania u danej osoby kamieni szczawianowych należy unikać produktów spożywczych oraz napojów bogatych w szczawiany, takich jak Kawa,Czekolada,Herbata,Szpinak,Rabarbar,Buraki,Truskawki. Dokładne zalecenia związane z profilaktyką kamicy nerkowej mogą się różnić pomiędzy poszczególnymi pacjentami. Wynika to ze zmiennych przyczyn rozwoju kamicy oraz współwystępowania innych zaburzeń zdrowotnych. Z tego powodu każdorazowo należy skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia optymalnego postępowania medycznego, które umożliwi skuteczne leczenie kamicy nerkowej oraz zapobieganie kolejnym epizodom tej choroby w przyszłości. Bibliografia: 09 maja 2022Ból nerek – o czym może świadczyć? Ból jest bardzo nieprzyjemnym doznaniem dla każdego człowieka, jednak w organizmie pełni niezwykle istotną funkcję. Doznania bólowe informują nasz mózg o potencjalnym uszkodzeniu tkanek i zagrożeniu chorobą, na które powinniśmy niezwłocznie zareagować. Nerki chorują podstępnie, a większość chorób nerek nie daje dolegliwości bólowych, stąd upośledzenie funkcji nerek u pacjentów diagnozuje się na zaawansowanym, trudnym do wyleczenia etapie. Jakim chorobom nerek towarzyszy ból? Z czego wynika ból nerek i czym się charakteryzuje? Ból – rzadki objaw chorób nerek Choroby nerek nawet kilka lat mogą przebiegać bezobjawowo, a niepokojące objawy obserwuje się dopiero po utracie połowy czynnego miąższu narządu, czyli tak naprawdę wtedy, kiedy „znika” jedna nerka! Wśród najczęściej występujących objawów chorób nerek wymienia się obrzęki, problemy z oddawaniem moczu, nadciśnienie i towarzyszące mu bóle głowy, osłabienie, anemię, senność, szybką męczliwość, duszność, utratę wagi i spienienie moczu. Ból, który w organizmie pełni funkcję ostrzegawczą przed zagrożeniem chorobą, w przypadku nerek pojawia się stosunkowo rzadko. Towarzyszy kamicy moczowej lub chorobom, które przebiegają z powiększeniem objętości narządu oraz prowadzą do rozciągnięcia i podrażnienia bogato unerwionej torebki nerkowej. Lokalizacja bólu nerek Ból nerek opisywany jest indywidualnie przez odczuwających go pacjentów. Jednym doskwiera po bokach pleców, innym w ich środkowej części. Często dotyczy jednak okolicy lędźwiowej. W zależności od przyczyny dolegliwości, ból nerki może promieniować do jamy brzusznej lub pachwiny i miednicy mniejszej. Może mieć charakter ciągły, nawracający, ostry, ustępujący lub przewlekły, kolkowy, pulsujący lub tępy. Ból nerki – przyczyny Jakie są przyczyny bólu nerek? Z jakimi chorobami są one powiązane? Kamica moczowa Kamica moczowa jest chorobą, w której kamienie mogą lokalizować się w różnych odcinkach układu moczowego. Ze względu na umiejscowienie kamienia moczowego dzielimy ją na kamicę nerkową, moczowodową oraz kamicę pęcherza moczowego. Przemieszczanie się kamieni moczowych w układzie moczowym jest źródłem bardzo silnych dolegliwości bólowych. W przypadku kamicy nerkowej lub moczowodowej ból nerek ma charakter kolki, najczęściej zlokalizowany jest jednostronnie w okolicy lędźwi, czyli dolnej części pleców i promieniuje do krocza, pęcherza i cewki moczowej. Można określić go jako pulsujący i falujący, a momenty jego natężenia wynikają z cyklicznego ruchu moczowodów, zastoju moczu i wzrostu napięcia torebki nerkowej. Bólowi często towarzyszy krwiomocz. W momencie przemieszczenia się kamienia do pęcherza dolegliwości bardziej przypominają objawy zapalenia pęcherza z towarzyszącymi problemami w wydaleniu moczu. Kamicy moczowej poza bólem lędźwi mogą towarzyszyć bóle brzucha, nudności i wymioty, problemy z oddawaniem moczu, dreszcze i gorączka. Ze względu na możliwość całkowitego zatrzymania odpływu moczu, dolegliwość wymaga pilnej interwencji lekarskiej. Torbiele nerek Wielotorbielowate zwyrodnienie nerek jest przykładem wrodzonej choroby nerek, której w obrazie klinicznym dominują dolegliwości bólowe. Bolące nerki są skutkiem podrażnienia i rozciągnięcia bogato unerwionej torebki nerkowej przez liczne torbiele zlokalizowane w miąższu narządu. Ból dotyczy zarówno jamy brzusznej, jak i okolicy lędźwiowej, ma tendencje do przewlekania i przebiega z różnym nasileniem. Bardzo silny ból towarzyszy powikłaniu choroby, jakim jest krwawienie do torbieli. Odmiedniczkowe zapalenie nerek Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest spowodowane najczęściej przez bakteryjne zakażenie układu moczowego i rozwija się w konsekwencji zapalenia pęcherza. Do typowych objawów należy tępy ból w okolicy lędźwiowej, natomiast objawami towarzyszącymi jest wysoka temperatura, wymioty i dolegliwości związane z utrudnionym i bolesnym oddawaniem moczu. Nowotwór nerki Wśród nowotworów nerek najczęściej diagnozowanym jest rak nerkowokomórkowy, natomiast drugim co do częstości – rak z komórek nabłonka przejściowego dróg moczowych. Nowotwory nerki diagnozowane są zazwyczaj przypadkiem w trakcie rutynowo zlecanych badań obrazowych np. USG. W przypadku późnych etapów zaawansowania choroby pojawia się triada objawów, wśród których występuje ból w okolicy lędźwiowej o charakterze tępym lub kolkowym. Pozostałe dwa objawy to wyczuwalny guz w jamie brzusznej oraz zauważalny przez pacjenta krwiomocz. Uraz nerki W konsekwencji uderzenia, upadku, stłuczenia, wypadku komunikacyjnego w którym dochodzi do uszkodzenia struktur nerki mogą powstawać krwiaki, lokalizujące się głównie pod torebką nerkową. Zwiększając objętość narządu powodują rozciągnięcie bogato unerwionej torebki nerkowej i silne dolegliwości bólowe. Dolegliwości bólowe dotyczą okolicy lędźwiowej lub okolicy bocznej pleców. Często promieniują do jamy brzusznej lub klatki piersiowej. Na uraz i przyczynę dolegliwości wskazuje zasinienie „uderzonego” miejsca. Bólowi w ~95% przypadków towarzyszy krwiomocz, który pacjenci określają jako brunatny lub w kolorze ciemnego piwa. Diagnostyka różnicowa bólu nerek W przypadku opisanych chorób, ból nerek rzadko jest pojedynczym objawem. Często towarzyszu mu dolegliwości dyzuryczne i inne (bolesność towarzysząca oddawaniu moczu, skąpomocz, ból dolnej części brzucha, nudności itp.), które dodatkowo wskazują na chorobę toczącą się w układzie moczowym. Ból okolicy lędźwiowej niekoniecznie musi być związany z chorobą nerek. Może być skutkiem zwyrodnień w obrębie lędźwiowego odcinka kręgosłupa, przeciążenia tego odcinka, przetrenowania lub naciągnięcia mięśni pleców. W różnicowaniu bólu nerek od innych dolegliwości bólowych pomaga objaw Goldflama. Badanie przeprowadza lekarz, który w odpowiedni sposób uderza okolicę lędźwiową, prowadząc do wstrząśnięcia nerki. Bólowa reakcja na uderzenie wskazuje na choroby nerek, wykluczając tym samym inne przyczyny bólu. Należy jednak pamiętać, że objaw Goldflama może być ujemny przy początkowych stadiach choroby nerek. Pomocne w diagnostyce różnicowej bólu okolicy lędźwiowej są badania obrazowe np. USG. Umożliwiają potwierdzenie obecności kamieni moczowych, torbieli, krwiaka czy też nowotworu. Uwidoczniają również poszerzenie struktur odpowiedzialnych za odprowadzenie moczu, co może wskazywać na jego zastój jako przyczynę dolegliwości bólowych. Ważnym elementem ustalenia przyczyn bólu nerki są także badania laboratoryjne. Jednym z przykładów jest badanie mikrobiologiczne moczu, które umożliwia dokładne określenie patogenu odpowiedzialnego za infekcję dróg moczowych i powodowane nią dolegliwości bólowe oraz dobranie celowanego oraz skutecznego leczenia. Leczenie bólu nerek W leczeniu bólu nerek bardzo istotne jest podawanie szybko działających leków przeciwbólowych i rozkurczowych, mających na celu poprawę stanu pacjenta. Najistotniejsze jest jednak ustalenie przyczyny wystąpienie bólu, leczenie choroby podstawowej i eliminacja czynnika etiologicznego odpowiedzialnego za ból. W przypadku infekcji dróg moczowych będzie to antybiotykoterapia, w przypadku kamicy moczowej – leczenie eliminujące kamienie z układu moczowego (np. kruszenie kamieni nerkowych za pomocą lasera), w przypadku nowotworów będzie to interwencja chirurgiczna i chemioterapia. Uraz nerki wymaga leczenia przeciwbólowego oraz kilkudniowego pozostania w łóżku do momentu ustąpienia krwiomoczu. Problem stanowi wielotorbielowate zwyrodnienie nerek, w którym ze względu na brak leczenia przyczynowego, jedynym sposobem eliminacji bólu jest terapia przeciwbólowa. Literatura: Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków management in patients with chronic kidney disease and end-stage kidney disease. Roy PJ, Weltman M, Dember LM, Liebschutz J, Jhamb M; HOPE Consortium. Curr Opin Nephrol Hypertens. 2020 Nov;29(6):671-680. doi: PMID: 32941189Polycystic kidney disease. Bergmann C, Guay-Woodford LM, Harris PC, Horie S, Peters DJM, Torres VE. Nat Rev Dis Primers. 2018 Dec 6;4(1):50. doi: PMID: 30523303 Myśliwiec M. (red.). Nefrologia. Wielka interna. Medical Tribune Polska, Warszawa nerek – objawy i diagnostyka. Ząbkowski, T., Skiba, R., Grabińska, A., Maliborski, A., Syryło, T., & Zieliński, H. (2013). Pediatria i Medycyna Rodzinna, 9(3), 263–266. 09 maja 2022Dieta a nerki – czy dieta ma znaczenie? Dieta jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na zdrowie i jakość życia człowieka. Postępowaniem dietetycznym w różnego rodzaju chorobach zajmują się dietetycy kliniczni, których rolą jest skomponowanie diety, tak aby wspomagała proces leczenia. W przypadku chorób nerek dieta ma za zadanie spowolnić rozwój choroby, zapobiec powikłaniom, ograniczyć ryzyko rozwijających się w ich przebiegu chorób krążenia i incydentów sercowo-naczyniowych. Co powinna zawierać dieta, biorąca pod uwagę zdrowie i poprawne funkcjonowanie nerek? Dieta w profilaktyce chorób nerek Istotnym elementem zapobiegania chorobom nerek jest właściwa ilość spożywanej wody. Ponieważ nerka działa jako filtr, prawidłowe wypełnienie naczyń krwionośnych dochodzących do nerki jest warunkiem jej właściwego funkcjonowania. Odpowiednia ilość wody w organizmie zapewnia prawidłowość procesu filtrowania krwi oraz usuwania toksyn. Zapobiega także infekcjom układu moczowego, zmniejsza ryzyko powstawania kamieni nerkowych, które tworzą się trudniej, gdy wystarczająca ilość wody zapobiega sklejaniu się ze sobą pojedynczych kryształów. To czy przyjmujemy właściwą ilość wody możemy łatwo ustalić na podstawie koloru wydalanego moczu. Powinien mieć on zabarwienie słomkowe lub jaskrawo żółte. Ciemniejsze – bursztynowe lub ciemnożółte zabarwienie moczu jest przesłanką świadczącą o zbyt małej ilości spożywanych płynów. Szacuje się, że osoba dorosła powinna wypijać ok. 2l płynów na dobę. Unikaj soli, by dbać o nerki Dieta uwzględniająca dbałość o nerki powinna być uboga w sól. Nadmierne spożycie soli prowadzi do zatrzymywania wody w organizmie, co z kolei może być przyczyną szkodliwego dla nerek nadciśnienia. Wysokie ciśnienie krwi przepływającej przez drobne naczynia nerek powoduje ich przebudowę, która z kolei utrudnia proces filtracji. Dochodzi do szkliwienia i twardnienia struktur nerek, które tracą prawidłową funkcję filtra i w wyniku zaistniałych zmian zaczynają „przepuszczać” do moczu ważne dla funkcjonowania organizmu substancje np. białko, ale także krwinki czerwone. Zatrzymują natomiast we krwi nadmierne ilości sodu i toksyn np. mocznika. Zauważalnym efektem może być pienienie się moczu, obrzęki oraz nieprawidłowości w wynikach badań laboratoryjnych zarówno krwi jak i moczu. Unikanie soli w diecie nie jest łatwym do realizacji zadaniem. Sól występuje praktycznie w każdym przetworzonym produkcie spożywczym, co znacznie utrudnia jej eliminacje ze spożywanych posiłków. Jeżeli jednak uda się to zrobić, efekty dla zdrowia nerki będą wyłącznie korzystne. Dlatego przygotowując posiłki należy starać się zastąpić sól innymi przyprawami (bazylia, oregano, cząber, majeranek, czarny pieprz, gorczyca, tymianek, rozmaryn, estragon) oraz unikać kupowania produktów z dużą ilością soli (gotowe sosy, kostki do zupy). Utrzymuj właściwy poziom glukozy we krwi Ważny w profilaktyce zdrowia nerek jest również właściwy poziom glukozy we krwi. Aby utrzymać glukozę w granicach wartości referencyjnych oraz nie dopuścić do rozwoju cukrzycy, dobrym nawykiem jest stosować się do zaleceń piramidy żywieniowej. Pomaga ona w skomponowaniu prawidłowo zbilansowanej diety oraz zwraca uwagę na właściwe proporcje spożywanych produktów. Zaleca przede wszystkim spożywanie produktów zbożowych z pełnego ziarna, różnokolorowych warzyw i owoców oraz roślin strączkowych. Sugeruje rezygnację z czerwonego mięsa na rzecz ryb i drobiu. Z produktów mlecznych wskazuje te o niskiej zawartości tłuszczu, a słodkie przekąski zaleca zastąpić nasionami i orzechami. Z diety wyeliminowany powinien być nadmiar cukru i słodzonych napojów, oraz produkty wysokoprzetworzone typu fast food, batony i wafelki. Jako forma przyrządzania posiłków wskazane jest gotowanie na parze, duszenie lub pieczenie. Stosowanie się do zaleceń dietetycznych piramidy żywieniowej i nieprzekraczanie kaloryczności posiłków jest sposobem na utrzymanie prawidłowej masy ciała. W kontekście zdrowia nerek – nadwaga i otyłość – działają wyłącznie na ich niekorzyść. Publikacje ostatnich lat potwierdziły, że otyłości towarzyszy przewlekający się stan zapalny. Komórki biorące udział w jego przebiegu wydzielają zbyt duże ilości mediatorów prozapalnych, cytokin i innych substancji, których nasilona produkcja wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nadciśnienia, uszkodzenia tkanek, w tym także nerek. Stąd często wraz z otyłością diagnozowana jest przewlekła choroba nerek. Rozsądnie stosuj leki o działaniu nefrotoksycznym W trosce o nerki należy rozsądnie spożywać leki o działaniu nefrotoksycznym np. paracetamol, ibuprofen. Ze względu na ich działanie zmniejszające przepływ krwi przez nerkę, należy spożywać je wyłącznie w zalecanych dawkach, popijając sporą ilością wody. Usprawni to ich metabolizm, zmniejszy ryzyko uszkodzenia narządu i ułatwi wydalanie z organizmu. Postępowanie dietetyczne w chorobach nerek Rozpoznaniu choroby nerek powinna towarzyszyć nieodległa wizyta u dietetyka klinicznego, którego zadaniem jest skomponowanie diety i wytłumaczenie pacjentowi powagi sposobu odżywiania w trakcie choroby. Właściwe żywienie pacjentów z chorobami nerek wraz ze stosowaniem farmakoterapii jest sposobem na spowolnienie procesu chorobowego, profilaktykę powikłań towarzyszących chorobie i odwleczenie obciążającego sposobu leczenia jakim jest dializoterapia. W przypadku chorób nerek, które prowadzą do ich przewlekłej niewydolności ważna jest kontrola chorego nad spożywaną ilością płynów i dostarczanymi z dietą elektrolitami i minerałami. W pierwszej kolejności należy znacznie ograniczyć spożycie sodu np. unikając dosalania i gotując w domu, eliminując tym samym zakup posiłków z nieznaną ilością soli. Sposobem na zmniejszenie spożycia sodu jest również płukanie produktów przechowywanych w puszkach, np. fasolki. Dieta z chorobą nerek powinna również eliminować nadmierne spożycie potasu (np. banany, pomidory) i fosforu (np. mięso, sery topione, kasza gryczana) oraz uwzględniać suplementację witaminą D – odpowiedzialną za gospodarkę wapnia w organizmie, ale także pracę u układu odpornościowego. Jadłospis chorego z przewlekłą chorobą nerek powinien uwzględniać zmniejszoną podaż obciążającego nerki białka (np. mięso, mleko, ryby, fasola) oraz zwiększoną porcję błonnika (np. warzywa, otręby). W przypadku warzyw, osoba z przewlekłą chorobą nerek powinna wystrzegać się nowalijek, czyli świeżych i młodych warzyw, pochodzących najczęściej z upraw szklarniowych. Mogą być one przesycone nawozami lub środkami ochrony roślin, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie nerek. Ze względu na konkretne zapotrzebowanie kaloryczne chorych z przewlekłą chorobą nerek, ale także wytyczne co do ilości spożywanych produktów w przeliczeniu na kilogram masy ciała, spersonalizowana dieta przygotowana przez dietetyka bezpośrednio dla pacjenta na konkretnym etapie niewydolności jest sposobem na prawidłowość leczenia i spowolnienie procesu chorobowego. Spersonalizowane leczenie dietetyczne pomaga w walce z nadwagą/ otyłością ale także z często występującym wśród chorych niedożywieniem. Osoba ze zdiagnozowaną chorobą nerek musi pamiętać o dostosowaniu dawek leków do swojego stanu zdrowia i stopnia zaawansowania choroby. W tym celu dawki wszelakich leków, nawet dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych, typu paracetamol czy ibuprofen powinna zawsze konsultować z lekarzem. Monitorowanie diety i procesu leczenia w chorobach nerek W procesie leczenia i kontroli chorego z przewlekłą chorobą nerek, monitorowanie masy ciała odbywa się niemalże na każdej wizycie. Pacjent oceniany jest pod kątem prawidłowego nawodnienia oraz poprawności stosowanej diety. Mierzona jest ilość tkanki tłuszczowej i mięśniowej oraz analizowane są wyniki badań laboratoryjnych krwi i moczu. W zależności od wniosków wyciągniętych przez lekarza, zapotrzebowanie na energię lub ilość białka, ale także dawki zalecanych witamin czy minerałów mogą być każdorazowo modyfikowane.